Fraude in de zorg - wat is er toch mis?

En ondanks het feit dat er altijd sprake is van één of meerdere slachtoffers of benadeelden, is er door de snelle ontwikkelingen in onze maatschappij soms ook sprake van berusting, een soort acceptatie van dit soort fraudes.

Dat gaat echter niet op voor fraude in de zorg. De kwetsbaren in onze samenleving zijn nog altijd een makkelijke prooi voor diegenen die snel geld willen verdienen en niemand en niets ontziend te werk gaan. Daar is berusting, laat staan acceptatie, totaal niet van toepassing. In onze dagelijkse praktijk lopen we tegen zeer schrijnende gevallen aan, en de manieren waarop patiënten en cliënten in de zorg het slachtoffer worden van bijvoorbeeld fraude of diefstallen zijn zeer uiteenlopend.

Het wegnemen van sieraden van een zojuist overleden patiënt nog net even voor dat de familie komt; het opzettelijk uren op de grond laten liggen van een ’s nachts uit bed gevallen patiënt; het aanschaffen van kleding en dure sportartikelen door middel van het misbruik maken van de pinpas of de persoonsgebonden budgetten van bedlegerige patiënten; het betalen van je eigen privéboodschappen met de pinpas van de zorglocatie als je toch inkopen aan het doen bent voor de aan jouw toevertrouwde bewoners. Helaas allemaal trieste voorbeelden uit door ons uitgevoerde onderzoeken.

Bovenstaande voorbeelden zijn lastig te voorkomen, maar vaak blijken achteraf gezien al eerder signalen bekend die, als ze waren herkend, hadden kunnen leiden tot het voorkomen van deze gevallen. Het reconstrueren van ‘wie wat waar en hoe’ is vaak erg intensief en brengt soms helaas het risico met zich mee dat er zaken niet of moeilijk te bewijzen zijn. Hoe toon je immers aan dat de verzorgende daadwerkelijk die € 20,- uit het portemonneetje van moeder heeft gepakt, terwijl moeder misschien vergeten is dat ze het zelf uitgegeven heeft? Het aantonen dat er uren daadwerkelijk door een thuiszorgorganisatie zijn besteed aan een cliënt is met terugwerkende kracht moeilijker aan te tonen, dan op het moment dat de fraude nog gaande is. Papier is immers geduldig en een administratie kan altijd ‘kloppend’ gemaakt worden. Recente publicaties over dergelijke misstanden in de thuiszorg en de bewijsbaarheid daarvan tonen dit aan.

Hoe eerder wij aan de voorkant bij uw vooronderzoek of vermoedens worden betrokken, des te eerder en des te beter kunnen we tot de oplossing komen. Dit laatste is zeker van belang omdat wij dikwijls zien dat organisaties, met alle goede bedoelingen, eerst zelf proberen het probleem op te lossen. Helaas blijkt in de praktijk dat dit vaak niet lukt en maakt dit een onderzoek dat later door ons moet worden uitgevoerd extra lastig.

De vraag wat er mis is in de zorg kunnen we vanuit fraudeperspectief beantwoorden met het antwoord dat de vermeende slachtoffers vaak enorm kwetsbaar zijn, afhankelijk van anderen, en daardoor dus ook afhankelijk zijn van de al dan niet goede intenties van de ander. De fraudevormen in de zorg zijn daardoor in hun verschijningsvorm ook relatief ‘ouderwets’. Het wegnemen van geld, sieraden en medicatie van cliënten en het misbruik van hun bankpassen staan al jaren onveranderd in de top tien. Andere vormen zijn mishandeling, pesten, het onthouden van zorg en het frauderen met (persoons)gebonden budgetten.